Rosyjskie operacje pod fałszywą flagą na przykładzie wykorzystania obywateli Polski i Ukrainy

Paweł Bobołowicz

Uwagi wstępne

Jednym z najbardziej wyrafinowanych narzędzi prowadzenia przez Federację Rosyjską wojny hybrydowej są operacje pod fałszywą flagą (false flag operations). Nie są to jedynie taktyczne fortele znane z podręczników historii wojskowości; to skomplikowane, wielopoziomowe przedsięwzięcia socjotechniczne, których celem jest redefinicja rzeczywistości postrzeganej przez społeczeństwa i decydentów politycznych.

Niniejszy artykuł koncentruje się na dwóch kluczowych studiach przypadku, które spinają klamrą okres eskalacji rosyjskiego rewizjonizmu: próbie podpalenia Domu Węgierskiego w Użhorodzie w 2018 roku oraz na aktach dywersji na polskiej kolei w 2025 roku. Oba te wydarzenia, choć dzieli je siedem lat i kontekst geopolityczny, łączy wspólny mianownik: cyniczne wykorzystanie obywateli państw trzecich – Polaków i Ukraińców – jako narzędzi w rękach rosyjskiego wywiadu wojskowego (GRU) i służb bezpieczeństwa (FSB). W jednej z tych operacji pojawiają się również obywatele Niemiec, obydwie mają elementy białoruskie.

Celem artykułu jest również próba analizy logiki operacyjnej Kremla, który traktuje „zdrajców”, radykałów i zdesperowanych cywilów z różnych narodów jako „zasoby jednorazowego użytku” (disposable assets). Należy jednak zauważyć, że prowadząc tę analizę mamy do dyspozycji ogólnodostępne materiały dotyczące poszkodowanych państw, niektórych aktorów zdarzeń, akta sądowe, oraz inne materiały dostępne w otwartej przestrzeni informacyjnej. Z oczywistych względów nie dysponujemy jednak materiałem dowodowym będącym w dyspozycji państwa agresora, jednoznacznie wskazującym na struktury, decydentów, którzy wydają polecenia przeprowadzenie operacji pod fałszywą flagą. W oczywisty sposób Rosja ma bezpośredni interes, by nie przyznawać się do tych operacji, zaprzeczać im i nie ujawniać mechanizmów ich przeprowadzania. Ostatecznie zatem można uznać, że chociaż dysponujemy wystarczającą bazą informacji o charakterze śledczym, prawnym by wskazać bezpośrednich wykonawców takich operacji, to ostateczne ich powiązanie z mocodawcami pozostaje jedynie silnie ugruntowaną hipotezą. Niestety można być pewnym, że większość rosyjskich operacji dywersyjnych jeszcze długo nie zostanie w pełni rozliczona, a rosyjscy decydenci mogą unikać konsekwencji prawnych.

Operację pod fałszywą flagą – terminologia

Terminologia wojskowa definiuje operację pod fałszywą flagą jako działanie, w którym agresor podszywa się pod inny podmiot – zazwyczaj wroga lub stronę trzecią – w celu ukrycia swojej tożsamości i sprowokowania określonej reakcji.¹ Historycznie wywodzące się z taktyki morskiej, gdzie okręty wywieszały mylące bandery, pojęcie to w XXI wieku stało się fundamentem rosyjskiej wojny hybrydowej. Współcześnie operacje te nie ograniczają się do sfery militarnej; obejmują one cyberataki, dezinformację medialną oraz terroryzm państwowy.

W rosyjskiej tradycji strategicznej działania te są nierozerwalnie związane z pojęciem maskirowki (kamuflażu operacyjnego) oraz „zarządzania refleksyjnego” (reflexive control). Zarządzanie refleksyjne to technika wpływu, w której agresor dostarcza ofierze specjalnie spreparowane informacje (lub bodźce w postaci ataków), aby skłonić ją do podjęcia decyzji, która jest dobrowolna, ale w rzeczywistości realizuje cele agresora. W przypadku operacji pod fałszywą flagą, celem jest zmuszenie ofiary do samoograniczenia, błędnej identyfikacji wroga lub wewnętrznej polaryzacji.

Istotnym elementem psychologicznym rosyjskich operacji jest mechanizm projekcji,  określany mianem „oskarżenia wyprzedzającego”. Agresor oskarża ofiarę o dokładnie te działania, które sam planuje lub już realizuje. Jest to strategia obliczona na paraliż poznawczy zachodniej opinii publicznej.

• Destabilizacja poznawcza np: Kiedy Rosja planuje ludobójstwo, jej propaganda oskarża Ukrainę o czystki etniczne w Donbasie.
• Relatywizacja prawdy: Celem nie jest przekonanie świata do rosyjskiej wersji, lecz wytworzenie tak dużej ilości sprzecznych narracji, aby przeciętny odbiorca uznał, że „prawda jest niepoznawalna” lub „leży pośrodku”.
• Erozja zaufania sojuszniczego: Ataki pod fałszywą flagą mają na celu wbicie klina między sojuszników. Jeśli „Polacy” atakują na Ukrainie i to w dodatku przedstawicieli mniejszości węgierskiej, lub „Ukraińcy” niszczą polską kolej, naturalnym odruchem społecznym jest wzrost nieufności między tymi nacjami. Rosja precyzyjnie gra na historycznych resentymentach i traumach narodowych, czy też wykorzystuje świeże fobie, uprzedzenia, czy też stereotypy

Współczesna definicja operacji pod fałszywą flagą powinna również uwzględniać domenę cyfrową, w tym technologie deepfake pozwalają na generowanie fałszywych dowodów wideo, które teoretycznie (przynajmniej na razie) mogą służyć jako casus belli. Wielokrotnie analitycy i publicyści ostrzegali przed możliwością wyprodukowania przez Rosję drastycznych materiałów wideo, przedstawiających rzekome ukraińskie ataki na ludność cywilną, z wykorzystaniem aktorów i cyfrowej manipulacji obrazem. Choć ta technologia nie odgrywała i nie odgrywa obecnie decydującej roli, sama groźba jej użycia może być elementem presji psychologicznej. Podobnie w cyberprzestrzeni – ataki hakerskie są często maskowane tak, aby wyglądały na dzieło grup przestępczych lub aktywistów z innego kraju, podczas gdy w rzeczywistości są operacjami służb państwowych (np. GRU), czy realizowanych na ich zlecenie.

Operacja pod fałszywą flagą: polscy falangiści i podpalenie tzw. Domu Węgierskiego na Zakarpaciu

Omawiany przykład operacji pod fałszywą flagą wyraźnie wskazuje, że takie działanie nie ma charakteru incydentalnego i jest systemowym elementem działań hybrydowych. 

Kluczowym dowodem na takie twierdzenie jest sprawa Aleksandra Usowskiego, białoruskiego aktywisty i pisarza, który stał się centralną postacią w rosyjskiej siatce wpływu w Polsce, Czechach, na Węgrzech i Słowacji. Wyciek tysięcy e-maili i dokumentów z jego skrzynki pocztowej w 2017 roku (tzw. „archiwum Usowskiego”) ujawnił mechanizmy finansowania grup radykalnych w Polsce, mechanizmów prowokacji, inspiracji, a nawet raportowania po przeprowadzonych akcjach. Usowski, działając na zlecenie rosyjskiego oligarchy Konstantina Małofiejewa (znanego ze wspierania separatystów w Donbasie, człowiek z bliskiego otoczenia Putina, współpracownik Aleksandra Dugina), organizował i opłacał antyukraińskie demonstracje oraz akcje propagandowe.

Jego modus operandi polegał na identyfikacji radykalnych grup nacjonalistycznych w krajach Grupy Wyszehradzkiej, które łączyły antyunijne i antynatowskie poglądy z prorosyjską sympatią. Usowski nie musiał tworzyć tych sentymentów od zera; on je jedynie wykorzystywał, wzmacniał i kanalizował. W Polsce jego działania były szczególnie skuteczne – finansował pikiety i happeningi mające na celu zaognienie relacji polsko-ukraińskich na tle historycznym (Wołyń). To właśnie w tym środowisku  (radykalnej prawicy szukającej patronów) Rosja znalazła wykonawców dla operacji pod fałszywą flagą. Opublikowanie maili Usowskiego zakłóciło jego rolę jako pośrednika i należy zwrócić uwagę, że to nie on był zamawiającym podpalenie w Użhorodzie, lecz Manuel Ochsenreiter – niemiecki dziennikarz, asystent deputowanego AFD. Ochsenreiter skorzystał z przygotowanej przez Usowskiego siatki. jeden i drugi mieli kontakty z Małofiejewem, ale również łaczy ich postać Mateusza P. lidera Partii Zmiana, oskarżonego o szpiegostwo na rzecz obcego wywiadu. Ochsenreiter i Mateusz P. razem jeździli jako tzw. obserwatorzy na Krym, byli na Donbasie. Warto też zauważyć, że z Mateuszem P. kontakty utrzymywał Usowski.

Bardzo ważne znaczenie miał wybór miejsca akcji. Rosja zidentyfikowała Zakarpacie jako miękkie podbrzusze Ukrainy. Destabilizacja tego regionu mogła przynieść podwójną korzyść: odciągnąć siły ukraińskie z frontu w Donbasie oraz zablokować integrację Ukrainy z Zachodem poprzez weto Węgier. Aby to osiągnąć, potrzebna była jednak iskra – brutalny akt, który potwierdziłby narrację o „ukraińskim faszyzmie” zagrażającym mniejszościom. Tą iskrą miało być podpalenie w Użhorodzie. Węgry, ze swoją specyficzną polityką historyczną dotyczącą Trianon i mniejszości węgierskiej stały się idealnym celem dla rosyjskich manipulacji. Wypowiedzi węgierskich polityków, takich jak Tamás Gaudi-Nagy, który w Radzie Europy nosił koszulkę z napisem „Krym należy do Rosji, Zakarpacie do Węgier”, były muzyką dla uszu Kremla.

W lutym 2018 roku doszło do dwóch prób podpalenia siedziby Stowarzyszenia Kultury Węgierskiej w Użhorodzie na ukraińskim Zakarpaciu (tzw. Dom Węgierski). Z pozoru wyglądało to na akt agresji ukraińskich nacjonalistów wobec mniejszości węgierskiej. Na elewacji budynku sprawcy namalowali swastyki, liczbę „88” (symbol neonazistowski) oraz napisy sugerujące, że ataku dokonali ukraińscy radykałowie. Była to jednak klasyczna operacja pod fałszywą flagą

Sprawcami nie byli Ukraińcy, lecz obywatele Polski związani z radykalną, prorosyjską organizacją „Falanga”. Wybór Polaków do ataku na Węgrów na terytorium Ukrainy był diabolicznie przemyślany. Gdyby sprawcy zostali złapani (co się stało), wprowadziłoby to chaos w relacjach całej trójki państw. Jeśliby nie zostali złapani, wina spadłaby na Ukraińców, co doprowadziłoby do furii Budapeszt.

Bezpośrednim zleceniodawcą ataku był wspomniany Manuel Ochsenreiter, niemiecki dziennikarz, redaktor naczelny pisma Zuerst! i konsultant posła do Bundestagu z ramienia Alternatywy dla Niemiec (AfD), Markusa Frohnmaiera. Ochsenreiter był postacią kluczową w sieci europejskiej skrajnej prawicy, regularnie występującym w rosyjskich mediach państwowych (RT, Sputnik) jako „ekspert” legitymizujący politykę Kremla.

Według zeznań Michała P., lidera grupy wykonawczej, Ochsenreiter przekazał mu instrukcje oraz pieniądze na przeprowadzenie ataku. Pierwsza transza wynosiła 1000 euro, a cała operacja była sterowana z Berlina, z cieniem Moskwy w tle. Ochsenreiter, po ujawnieniu jego roli w procesie krakowskim, zbiegł do Moskwy, gdzie zmarł w sierpniu 2021 roku w niewyjaśnionych okolicznościach (oficjalnie na atak serca).  Przy okazji warto zwrócić uwagę, ze jego śmierć, tuż przed rozpoczęciem pełnoskalowej inwazji na Ukrainę, rodzi pytania o „czyszczenie” przez rosyjskie służby niewygodnych świadków.

Wykonawcami w terenie byli Adrian M.i i Tomasz Sz., zwerbowani przez Michała P.. Wszyscy trzej byli członkami Falangi, znanej z antyukraińskich i antynatowskich poglądów; niektórzy z nich mieli doświadczenie bojowe po stronie prorosyjskich separatystów w Donbasie.

Pierwsza próba podpalenia (4 lutego 2018) była nieudana i spowodowała jedynie niewielkie zniszczenia. Druga próba (27 lutego), przeprowadzona przy użyciu koktajli Mołotowa, doprowadziła do poważnego pożaru biura. Dzięki współpracy ABW z ukraińskim SBU, sprawcy zostali zidentyfikowani i zatrzymani.

W styczniu 2020 roku Sąd Okręgowy w Krakowie wydał wyroki: Michał P. został skazany na 3 lata więzienia, Tomasz Sz. na 2 lata, a Adrian M. (który współpracował ze śledczymi) na 2 lata w zawieszeniu i prace społeczne.

Przypadek ten jest modelowym przykładem rosyjskiej strategii outsourcingu dywersji.

1. Międzynarodowy charakter: Zlecenie płynie z Moskwy, przez niemieckiego pośrednika (AfD), do polskich wykonawców (Falanga – wczęśniej rozpoznane i przygotowane środowisko przez białorusko-rosyjskiego agenta Usowskiego), by zaatakować cel węgierski na Ukrainie.
2. Niskie koszty: Operacja kosztowała rosyjskie służby zaledwie kilka tysięcy euro – ułamek kosztów operacji wojskowej.
3. Utylizacja radykałów: Rosja wykorzystała ideologicznie zmotywowanych „pożytecznych idiotów”. Ich aresztowanie nie stanowiło dla Kremla straty; wręcz przeciwnie, proces nagłośnił sprawę napięć etnicznych.

Dywersja na kolei

O ile w 2018 roku Rosja posługiwała się ideologicznymi sojusznikami z marginesu politycznego, o tyle w 2025 roku obserwujemy przejście do modelu czysto najemniczego i terrorystycznego, wymierzonego w infrastrukturę krytyczną NATO.

W listopadzie 2025 roku Polska stała się areną bezpośrednich aktów dywersji na kolei. Celem była linia kolejowa nr 7 (Warszawa-Dorohusk), stanowiąca jedną z głównych arterii logistycznych dla dostaw pomocy wojskowej i humanitarnej na Ukrainę.

• Incydent w Mice (woj. mazowieckie): Eksplozja ładunku wybuchowego doprowadziła do zniszczenia fragmentu torowiska.
• Incydent w Gołębiu (woj. lubelskie): Uszkodzenie około 60 metrów trakcji kolejowej zmusiło pociąg pasażerski przewożący 475 osób do gwałtownego hamowania awaryjnego. Prokuratura zakwalifikowała te czyny jako „sprowadzenie zagrożenia katastrofą w ruchu lądowym” oraz „akty dywersji o charakterze terrorystycznym”.¹⁶

Najbardziej wstrząsającym elementem tej operacji jest tożsamość sprawców. Polskie służby zidentyfikowały i postawiły zarzuty dwóm obywatelom Ukrainy: Ołeksandrowi K. (39 lat) i Jewhenijowi I. (41 lat).16 Fakt, że obywatele państwa walczącego o przetrwanie atakują infrastrukturę państwa, które jest ich kluczowym sojusznikiem, jest dowodem na niezwykłą skuteczność i cynizm rosyjskich metod werbunkowych.

Podejrzani zbiegli na Białoruś, co jednoznacznie wskazuje na kierunek, z którego otrzymywali rozkazy i ochronę. Polska prokuratura wystosowała wniosek o ich ekstradycję, choć szanse na jego realizację przez reżim w Mińsku są znikome ( o ile i wokół tej sprawy nie będzie się toczyć operacja dezinformacyjna)

Dzięki informacjom ujawnionym przez ukraiński portal militarnyi.com, dysponujemy szczegółowym profilem jednego ze sprawców, Jewhenija Iwanowa.  Jego droga do sabotażu w Polsce wiodła przez wcześniejszą zdradę na Ukrainie. Pod koniec 2023 roku Iwanow brał udział w przygotowaniu zamachu na zakład produkcji dronów we Lwowie, a jego oficerem prowadzącym był Jurij Syzow, oficer Głównego Zarządu Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej (GRU). Syzow zlecił Iwanowowi zwerbowanie byłego pracownika zakładu, Borysenki, oferując mu 40 tysięcy dolarów za wniesienie na teren fabryki ładunków wybuchowych ukrytych w opakowaniach soku („Nasz sok”).

Plan zakładał detonację 3 lutego 2024 roku, jednak ładunki zostały odkryte. Iwanow, unikając aresztowania na Ukrainie, został przerzucony do kolejnych zadań – jak się okazało tym razem w Polsce. 

Rosja natychmiast wykorzystała fakt narodowości sprawców do operacji informacyjnej. Narracja była prosta i niestety skuteczna: „Polacy pomagają Ukraińcom, a oni wysadzają polskie pociągi”. Badania reakcji w polskim internecie wykazały, że aż 42% komentarzy i wpisów sugerowało, że za sabotaż odpowiada Ukraina (państwo lub obywatele działający z własnej inicjatywy), a 19% winiło polski rząd, sugerując prowokację.  Prorosyjskie konta w mediach społecznościowych oraz politycy skrajnej prawicy (część Konfederacji) podsycali te nastroje, pytając o sens pomocy Ukrainie w obliczu takiej „niewdzięczności”.

Sprawa dywersji na polskiej kolei jest klasycznym mechanizmem operacji pod fałszywą flagą w sferze kognitywnej: fizyczny atak wykonany rękami Ukraińca służy do zdyskredytowania całego narodu ukraińskiego w oczach Polaków. Rosja osiąga cel strategiczny (erozja poparcia społecznego dla Ukrainy) przy minimalnym zaangażowaniu własnych sił.

Analiza incydentów z lat 2023–2025 ujawnia zmianę paradygmatu w sposobie, w jaki rosyjskie służby pozyskują wykonawców. Odchodzimy od klasycznego werbunku agenturalnego (spotkania w kawiarniach, ideologia) na rzecz modelu rynkowego, opartego na anonimowości i technologii. Głównym narzędziem komunikacji między oficerami GRU a potencjalnymi sabotażystami stała się platforma “Telegram”.  Powstał swoisty „rynek usług dywersyjnych”, przypominający gig economy (jak Uber czy Glovo). 

Werbunek odbywa się poprzez kanały oferujące „łatwą pracę” lub „szybki zarobek”. Początkowe zadania są błahe i z pozoru niewinne:

1. Namalowanie graffiti (np. antyrządowego lub antyukraińskiego).
2. Zrobienie zdjęcia obiektu infrastruktury (transformator, stacja kolejowa).
3. Rozwieszenie ulotek.
   Płatności realizowane są w kryptowalutach, co zapewnia anonimowość obu stronom. Po wykonaniu „zadań testowych” i przesłaniu dowodu (zdjęcia), ofiara jest powoli wciągana w coraz poważniejsze przestępstwa – podpalenia, uszkadzanie mienia, aż po podkładanie ładunków wybuchowych.

Rosyjskie służby z premedytacją celują w grupy najbardziej podatne na manipulację i presję ekonomiczną.

• Nieletni (Gamifikacja Terroru): Raporty wskazują na przerażający trend werbowania nastolatków. W Charkowie 15-letnia dziewczyna podłożyła ładunek wybuchowy pod komisariat, skuszona ofertą zarobku rzędu 1000-3000 dolarów znalezioną na Telegramie. Dla młodych ludzi, wychowanych na grach wideo, zadania te mogą wydawać się formą „gry w rzeczywistości”, dopóki nie nastąpi tragiczny finał. Często stosowany jest też szantaż – groźba ujawnienia intymnych zdjęć lub danych.
• Imigranci i Uchodźcy: Osoby w trudnej sytuacji materialnej, często zmuszone do emigracji przez wojnę, stają się łatwym łupem. W Polsce werbowani byli obywatele Ukrainy i Białorusi, którym oferowano pieniądze za „drobną pomoc”, która okazywała się aktem szpiegostwa, czy dywersji.

Cynizm tego modelu polega na tym, że GRU traktuje tych ludzi jako amunicję. Oficer prowadzący (siedzący bezpiecznie w Moskwie lub Mińsku) wie, że zwerbowany amator prędzej czy później wpadnie. Nie ma planu ewakuacji (z wyjątkiem kluczowych agentów jak Iwanow). Wpadka agenta jest wręcz pożądana – proces sądowy, w którym na ławie oskarżonych zasiadają Ukraińcy oskarżeni o terroryzm w Polsce, jest paliwem dla rosyjskiej propagandy. To strategia „win-win” dla Kremla: albo sabotaż się uda, albo wpadka sabotażysty zaszkodzi wizerunkowi Ukrainy.

Wnioski

Operacje w Użhorodzie i na polskiej kolei są częścią szerszego spektrum działań prowadzonych przez Rosję od początku agresji na Ukrainę. Tak można tez traktować zestrzelenie malezyjskiego samolotu MH 17 w lipcu 2024 roku nad Donbasem, czy 

W podobny sposób były realizowane zamachy w Doniecku, ostrzały budynków cywilnych na Donbasie, masakra w Ołeniwce w lipcu 2022 roku, czy bardzo ciekawy przykład tzw. Incydent Chlorowy przed samą rosyjską inwazją. Propaganda DRL/ŁRL rozpowszechniała informacje o rzekomych polskich „sabotażystach” planujących wysadzenie zbiorników z chlorem w Gorłówce. Opublikowano nawet film z kamery na hełmie rzekomego dywersanta, który okazał się prymitywną fałszywką (dźwięk strzałów i wybuchów był nałożony z zewnętrznej biblioteki audio, a metadane wskazywały na datę utworzenia pliku przed rzekomym atakiem).

Wszystkie opisane przypadki łączy nierozerwalny splot działań fizycznych i informacyjnych. W rosyjskiej doktrynie nie ma podziału na „wojnę” i „propagandę” – jest to jednolita przestrzeń walki.

Rosyjska propaganda działa według zasady: „kłamstwo powtórzone tysiąc razy staje się prawdą”, ale też „tysiąc różnych kłamstw zabija prawdę”. W przypadku sabotażu na kolei w Polsce, celem nie było przekonanie wszystkich, że to zrobili Ukraińcy. Celem było zasianie wątpliwości.

• Wariant A: „To Ukraińcy” (dla nacjonalistów).
• Wariant B: „To rząd Tuska prowokuje wojnę” (dla antyrządowców).
• Wariant C: „To CIA” (dla zwolenników teorii spiskowych).
  Każda grupa społeczna otrzymuje sprofilowany przekaz, który ma ją utwierdzić w jej uprzedzeniach i skłócić z resztą społeczeństwa.

Celem operacji pod fałszywą flagą jest tzw. resilience targeting – celowanie w odporność społeczną.⁹ Niszczenie infrastruktury (tory, budynki) jest drugorzędne. Kluczowe jest zniszczenie zaufania.

• W Użhorodzie celem było zaufanie między mniejszościami narodowymi, ale też narodami węgierskim i ukraińskim.
• W Polsce celem jest zaufanie do państwa i do uchodźców.
  Jeżeli społeczeństwo przestaje ufać oficjalnym komunikatom rządu i zaczyna wierzyć w teorie spiskowe suflowane przez wroga, państwo traci zdolność do obrony. To jest ostateczny cel wojny hybrydowej.

Podsumowanie

Analiza powyższych przykładów operacji “pod fąłszywą flagą” prowadzi do następujących wniosków:

1. Ciągłość Strategiczna: Mimo zmiany taktyki (od ideologicznych fanatyków do płatnych najemników), cel strategiczny Rosji pozostaje niezmienny: destabilizacja wewnętrzna państw NATO i UE oraz izolacja Ukrainy na arenie międzynarodowej.
2. Instrumentalizacja Etniczności: Rosja do perfekcji opanowała sztukę wykorzystywania tożsamości narodowej sprawców przeciwko ich własnym krajom. Tożsamość wykonawcy (Polak, Ukrainiec) jest fałszywą flagą samą w sobie. Fakt, że ataku dokonuje obywatel Ukrainy, nie oznacza, że jest to atak ukraiński – w rzeczywistości hybrydowej jest to często dowód na rosyjską inspirację.
3. Zagrożenie dla Infrastruktury Krytycznej: Przypadek sabotażu kolejowego w 2025 roku pokazuje, że Rosja jest gotowa przekroczyć granicę działań kinetycznych na terytorium NATO, używając do tego „pośredników” (proxies), co utrudnia bezpośrednią reakcję militarną Sojuszu (problem atrybucji).
4. Konieczność Edukacji i Kontrwywiadu: Tradycyjne metody kontrwywiadowcze muszą zostać wsparte masową edukacją społeczną na temat mechanizmów werbunku cyfrowego. Społeczeństwo musi zrozumieć, że oferta „szybkiego zarobku” na Telegramie może być wstępem do oskarżenia o terroryzm i zdrady stanu.

Źródła:

1. False flag | Meaning, Operations, & Facts – Britannica https://www.britannica.com/topic/false-flag

2. The Rise of Hybrid Warfare – NDLScholarship,https://scholarship.law.nd.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1124&context=ndjicl
3. Statement by the Russian Federation on the false allegations against the Russian Federation made by Ukraine to cover-up its own violations of international law and military crimes against civilian population of Donbass as well as Kharkov, Kherson and Zaporozhye regions
4. Disinformation Roulette: The Kremlin’s Year of Lies to Justify an Unjustifiable War, https://china.usembassy-china.org.cn/disinformation-roulette-the-kremlins-year-of-lies-to-justify-an-unjustifiable-war/
5. The Kremlin spews a smokescreen of FIMI over drones in Poland – EUvsDisinfo, https://euvsdisinfo.eu/the-kremlin-spews-a-smokescreen-of-fimi-over-drones-in-poland/
6. Analysis: Rail sabotage reveals mounting hybrid pressure on Poland – TVP World, https://tvpworld.com/90080421/poland-rail-sabotage-shows-rising-russian-hybrid-pressure
7. Deepfake Technology in the Age of Information Warfare – Lieber Institute West Point,https://lieber.westpoint.edu/deepfake-technology-age-information-warfare/
8. Modern Cognitive Operations and Hybrid Warfare – Digital Commons @ USF – University of South Florida,, https://digitalcommons.usf.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2032&context=jss
9. A pocket revolution bought with Russian money – VSquare.org, https://vsquare.org/a-small-revolution-bought-with-russian-money/
10. Russian-connected oligarch passes funds to far-right Hungarian party and paramilitary organization through middleman – Alliance For Securing Democracy, https://securingdemocracy.gmfus.org/incident/russian-connected-oligarch-passes-funds-to-far-right-hungarian-party-and-paramilitary-organization-through-middleman/
11. E-Mail Hack Gives Glimpse Into Russia’s Influence Drive In Eastern Europe, https://www.rferl.org/a/russia-e-mail-hack-belarusian-usorsky-piskorski-dugin/28363888.html
12. Central Europe is more vulnerable than it appears, https://neweasterneurope.eu/2017/10/31/central-europe-vulnerable-appears/
13. Polish Court Convicts Three Men For Torching Hungarian Center In Ukraine, otwierano: https://www.rferl.org/a/polish-court-convicts-three-men-for-torching-hungarian-center-in-ukraine/30505582.html
14. Germany – International Centre for Counter-Terrorism – ICCT, https://icct.nl/sites/default/files/2024-04/Russia%20and%20the%20Far-Right%203%20Germany.pdf
15. Dywersja na kolei. Nowe informacje z prokuratury – Onet Wiadomości, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/dywersja-na-kolei-nowe-informacje-z-prokuratury/pfgfv73
16. Nowe informacje o jednym ze sprawców dywersji. Wcześniej … – Onet, https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/nowe-informacje-o-jednym-ze-sprawcow-dywersji-wczesniej-organizowal-zamach-w-ukrainie/tmqgsb4,79cfc278
17. MANIPULATION: The New York Times accuses Ukraine of using underage Russians for sabotage and espionage, https://voxukraine.org/en/manipulation-the-new-york-times-accuses-ukraine-of-using-underage-russians-for-sabotage-and-espionage
18. Russia’s recruitment of immigrants to carry out spying and sabotage …, https://notesfrompoland.com/2025/04/09/russias-recruitment-of-immigrants-to-carry-out-spying-and-sabotage-is-a-new-threat-to-poland/
19. Exclusive: The Russian Neo-Nazi Behind A Shadowy GRU Recruitment Campaign,, https://www.rferl.org/a/russia-gru-nazi-sabotage-recruitment-telegram/33539661.html
20. Russia Recruits Ukrainian Children for Sabotage | Institute for War and Peace Reporting,https://iwpr.net/global-voices/russia-recruits-ukrainian-children-sabotage
21. U.S. Accuses Russia Of Preparing 'False-Flag’ Operation In Ukraine – Radio Free Europe, https://www.rferl.org/a/russia-false-flag-ukraine-accusations-invasion/31654852.html
22. US claims Russia planning 'false-flag’ operation to justify Ukraine invasion – The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2022/jan/14/us-russia-false-flag-ukraine-attack-claim
23. How ten false flag narratives were promoted by pro-Kremlin media | by @DFRLab – Medium, https://medium.com/dfrlab/how-ten-false-flag-narratives-were-promoted-by-pro-kremlin-media-c67e786c6085
24. Analyzing a fake Kremlin video used to justify war with Ukraine – U.S. Embassy in Georgia,https://ge.usembassy.gov/analyzing-a-fake-kremlin-video-used-to-justify-war-with-ukraine/
25. Stanytsia Luhanska kindergarten bombing – Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Stanytsia_Luhanska_kindergarten_bombing
26. Latest Ukraine updates: US warns Russia preparing for invasion – Al Jazeera,https://www.aljazeera.com/news/2022/2/17/ukraine-rebels-accuse-govt-forces-of-mortar-attack-liveblog
27. Boris Johnson: Ukraine kindergarten shelling is false-flag operation – The Guardian,https://www.theguardian.com/world/2022/feb/17/boris-johnson-ukraine-kindergarten-shelling-is-false-flag-operation
28. Russian Hybrid Threats Report: Despite debunking of false flags, Putin recognizes breakaway republics – Atlantic Council, https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/russian-hybrid-threats-report-despite-debunking-of-false-flags-putin-recognizes-breakaway-republics/
29. Olenivka prison massacre – https://en.wikipedia.org/wiki/Olenivka_prison_massacre
30. Fake accusations made by Ukraine against Russia (2022-2025), https://thailand.mid.ru/upload/iblock/863/ve23ouf5oyv5fbvhlg9or88nsjrgx3ht.pdf
31. Russian outlets push 'Polish partisans’ narrative after rail sabotage, report says, https://www.polskieradio.pl/395/7784/Artykul/3609580,russian-outlets-push-%E2%80%98polish-partisans%E2%80%99-narrative-after-rail-sabotage-report-says
32. Polish government warns of Russian disinformation over railway sabotage probe, https://www.polskieradio.pl/395/7784/Artykul/3609609,polish-government-warns-of-russian-disinformation-over-railway-sabotage-probe
33. Poland links railway sabotage to two Ukrainians working for Russia’s FSB – Meduza, ttps://meduza.io/en/feature/2025/11/19/poland-links-railway-sabotage-to-two-ukrainians-working-for-russia-s-fsb